Chẩn Đoán Nhiễm Trùng Do Vi Khuẩn

Định Lượng Procalcitonin Trong Chẩn Đoán Nhiễm Trùng Do Vi Khuẩn

Procalcitonin là gì?

   Procalcitonin(PCT) là một tiền chất của hormone calcitonin. Được sản xuất bởi tế bào C của tuyến cận giáp và hiện diện trong máu với nồng độ thấp. Trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng, một số tế bào của cơ thể như gan, phổi, monocyte,.. có thể sản xuất ra PCT, nhưng nơi tổng hợp và giải phóng PCT chủ yếu là tại gan. 

   Thời gian đáp ứng tăng  PCT là 2h sau nhiễm khuẩn. Trong khi đó CRP tăng sau 6h. Với tính đặc hiệu và động học như vậy, PCT là một xét nghiệm thường dùng trong chẩn đoán và điều trị viêm nhiễm khuẩn. Đặc biệt trong nhiễm trùng hệ thống do vi khuẩn, tránh gây ra những hậu quả đáng tiếc trong quyết định điều trị kháng sinh khi bỏ sót hoặc điều trị nhầm bệnh lý nhiễm trùng.

Chỉ định xét nghiệm Procalcitonin

– Chẩn đoán phân biệt viêm do nhiễm khuẩn và viêm không do nhiễm khuẩn.

– Theo dõi các bệnh nhân có nguy cơ nhiễm khuẩn, phát hiện các nhiễm khuẩn ảnh hưởng hệ thống hoặc các biến chứng của nhiễm khuẩn, đặc biệt trong nhiễm khuẩn huyết.

– Đánh giá tiên lượng và diễn biến của các bệnh viêm nặng như viêm phúc mạc, nhiễm khuẩn, hội chứng đáp ứng viêm hệ thống và hội chứng suy đa tạng.

– Chỉ dẫn, đánh giá hiệu quả sử dụng kháng sinh trong điều trị nhiễm khuẩn, lựa chọn kháng sinh phù hợp.

Ngoài ra, trong trường hợp chấn thương, nhưng để dự phòng trường hợp nhiễm khuẩn thứ phát, chỉ định xét nghiệm Procalcitonin cũng được dùng nếu như bệnh nhân có các triệu chứng sau:

Viêm, sưng mủ tại vị trí tổn thương (với tổn thương ngoài).

-Sốt, ớn lạnh.

-Đổ mồ hôi.

-Cảm giác đau nhức dữ dội tại cơ quan hoặc vùng viêm.

-Khó thở.

-Nhịp tim đập loạn.

-Tinh thần lơ mơ, mất tỉnh táo.

-Huyết áp thấp.

-Tiểu ít

Giá trị tham chiếu:

Giá trị nồng độ PCT được khuyến cáo theo Hiệp hội nhiễm khuẩn Đức năm 2006 (xuất bản các hướng dẫn cho chẩn đoán và điều trị nhiễm khuẩn) như sau:

– Giá trị bình thường: PCT < 0,05 ng/ml

– PCT < 0,10ng/ml: Không chỉ định dùng kháng sinh

– PCT < 0,25ng/ml: Không khuyến cáo dùng kháng sinh, nếu trị liệu giảm xuống mức này thì tiếp tục dùng cho hiệu quả.

– PCT > 0,25ng/ml: Khuyến cáo và cân nhắc sử dụng kháng sinh.

– PCT > 0,50 ng/ml: Chỉ định kháng sinh là bắt buộc.

– PCT 0,50 – 2,0 (ng/ml): Nhiễm khuẩn do đáp ứng viêm hệ thống, nguyên nhân có thể là chấn thương, phẫu thuật sau chấn thương, sốc tim…

– PCT 2,0 – 10 (ng/ml): Đáp ứng viêm hệ thống nghiêm trọng (SIRS), nguyên nhân bởi nhiễm trùng hệ thống và nhiễm khuẩn huyết, chưa có suy đa tạng.

– PCT > 10 ng/ml: Đáp ứng viêm hệ thống sâu do nhiễm khuẩn huyết nghiêm trọng hoặc sốc nhiễm khuẩn.

Nguyễn Thi Tuyết

Khoa Xét nghiệm – Bệnh viện Đa khoa Hồng Hà