Chọc Dò Tủy Sống Sơ Sinh

I. Đại Cương

Chọc dò tuỷ sống là một kỹ thuật được thực hiện với mục đích lấy dịch não tủy xét nghiệm hoặc đo áp lực khoang dịch não tủy

II. Chỉ Định

-Chẩn đoán bệnh lý của thần kinh trung ương như viêm màng não, xuất huyết màng não

-Đánh giá đáp ứng điều trị kháng sinh

-Giảm áp lực trong não úng thuỷ

-Đưa thuốc trong điều trị ung thư

III. Chống Chỉ Định

-Suy hô hấp nặng chưa được hỗ trợ hô hấp

-Tăng áp lực nội sọ

-Đang choáng nặng

-Rối loạn đông máu nặng

-Bất thường bẩm sinh vùng cùng cụt

-Nhiễm trùng da vùng chọc dò

Các bạn có thể tham khảo thêm các thông tin khác tại: cắt amidan

IV. Chuẩn Bị

1. Người thực hiện

Bác sĩ, điều dưỡng viên

2. Phương tiện

-Kim chọc dò tủy sống hoặc kim tiêm thường số 20 – 24G

-1 bộ găng tay vô khuẩn

-2 bộ găng sạch

-Khăn trải có lỗ vô khuẩn

-Bông, gạc vô khuẩn

-Cồn 70º, hộp đựng cồn

-Dung dịch sát khuẩn tay nhanh

-Panh, kéo vô khuẩn

-Khay quả đậu

-Băng dính, khẩu trang

-ng đựng bệnh phẩm DNT: 2 ống thường và 1 ống vô trùng

3. Người bệnh

-Giải thích lý do chọc dịch não tủy cho gia đình người bệnh

-Kiểm tra lại các dấu hiệu sinh tồn của trẻ

-Đặt trẻ nằm nghiêng đầu phẳng

4. Hồ sơ bệnh án

-Ghi rõ chỉ định

-Tình trạng người bệnh trước, trong và sau chọc dò

V. Các Bước Tiến Hành

Bước 1: Rửa tay

-Người làm thủ thuật mang khẩu trang, rửa tay thường qui

-Người phụ 1 và 2 mang găng sạch

-Người phụ 2 giúp bác sĩ sát khuẩn tay nhanh và mang găng vô khuẩn

Bước 2: Chuẩn bị người bệnh

-Người phụ 1 giữ trẻ ở tư thế cong người gập gối sát vào bụng sao cho các gai của các đốt sống thắt lưng giãn rộng, trẻ có thể đặt nằm nghiêng hoặc ngồi. (Lưu ý không gập cổ của trẻ tránh gây ngừng thở)

-Người phụ 2 sát trùng da vùng cột sống thắt lưng và vùng da xung quanh kể cả sát trùng vùng trên mào chậu.

-Bác sĩ trải khăn có lỗ lên vùng chọc dò

Bước 3: Xác định vị trí chọc dò

-Ngón tay chỏ bàn tay trái tựa vào mào chậu

-Ngón cái tay trái xác định vị trí chọc : Khoang đốt sống L_2-3 hay L_4-5

-Tay phải cầm kim chọc dò vào vị trí đã xác định ngay dưới ngón cái tay trái theo hướng vuông góc với mặt da, đầu vát mũi kim hướng về phía mặt người bệnh

Bước 4 : Chọc dò tủy sống

-Đưa kim từ từ vào sâu khoảng 1-1,5 cm đến khi có cảm giác nhẹ tay, rút nòng ra nếu dùng kim có nòng. Trong lúc đâm kim ngón cái tay trái vẫn giữ nguyên vị trí ban đầu giúp hướng dẫn đâm kim dễ dàng hơn

-Lấy dịch não tủy vào 3 ống xét nghiệm theo thứ tự ống vô trùng trước (ống đựng dịch để làm xét nghiệm vi trùng), ống thử xét nghiệm tế bào, sinh hóa sau. Lượng dịch mỗi ống 0,5 – 1 ml

-Nếu có cảm giác vướng khi đâm kim thì rút kim lùi ra một chút và đâm kim lại theo hướng dẫn như trên

-Nếu chọc không ra dịch hoặc chạm mạch máu thì có thể chọc lên cao hơn một đốt sống nhưng không được cao quá đốt sống thắt lưng 3

Bước 5: Kết thúc chọc dò

-Rút kim chọc dò, dùng gạc ép vào nơi chọc từ 3 -5 phút sau đó băng ép lại

-Đặt trẻ nằm ngửa đầu phẳng ít nhất 6 giờ

-Viết giấy xét nghiệm và gửi dịch não tủy tới trung tâm xét nghiệm

-Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay, ghi hồ sơ

VI. Theo Dõi

-Theo dõi sát người bệnh trong 15 phút đầu sau chọc dò các dấu hiệu sinh tồn

-Theo dõi các tai biến sau chọc

VII. Tai Biến – Xử Trí

Nguồn: Dựa Theo CỤC QUẢN LÝ KHÁM CHỮA BỆNH – BỘ Y TẾ